جعبه دنده یا گیربکس وسیله ای مکانیکی است که توان را از یک منبع مانند موتور به یک ماشین یا وسیله نقلیه منتقل می کند. جعبه دنده از یک سری چرخ دنده برای تامین سرعت و تبدیل گشتاور از یک منبع قدرت دوار به یک دستگاه دیگر استفاده می کند. برای تغییر سرعت و گشتاور روی محور خروجی، می توان چرخ دنده های یک گیربکس را درگیر و یا جدا کرد که از آن با نام فرایند تعویض دنده یاد می شود. جعبه دنده ها در زمینه های مختلفی مانند خودرو، دوچرخه، موتورسیکلت ها و ماشین آلات صنعتی مثل پمپ ها کاربرد دارند. گیربکس ها با توانایی خود در انتقال موثر نیرو و گشتاور، نقش مهمی در عملکرد این ماشین ها دارند. اجزای اصلی جعبه دنده شامل شفت ورودی (محور کلاچ)، شفت واسط (محور زیر) و شفت خروجی (محور اصلی)، یاتاقان ها و چرخ دنده ها است.
در پمپ های فشار بالا، با استفاده از جعبه دنده به عنوان کوپلینگ می توان دور پمپ را با توجه به نسبت چرخ دنده های داخل گیربکس و دور موتور تنظیم کرد. این گونه پیکربندی یک مونتاژ فشرده بدون نیاز به کارکرد پمپ در دور موتور بالا را فراهم می کند. پمپ های با ساختار OH6 در استاندارد API 610 به این شکل هستند.
استفاده از جعبه دنده راه حل هایی جهت صرفه جویی در مصرف انرژی با راندمان بالا که گشتاور قابل اعتمادی را در سرعت های پیوسته برای کاربرد های ضروری مختلف پمپ تامین می نماید، ارائه می کند. جعبه دنده ها به شکل فشرده طراحی شده و برای فضاهای کوچک، مناسب هستند و در صنعت پمپ در مواردی برای تغییر راستای شفت محرکه با شفت پمپ هم کاربرد دارند. به عنوان مثال وقتی محرکه پمپ توربینی یا شفت و غلافی عمودی، دیزل افقی است جعبه دنده کار انتقال گشتاور و تغییر راستای حرکت را همزمان انجام می دهد.
منبع:
مرجع تصویر:
